อัตราส่วนทางการเงิน เพื่อใช้วิเคราะห์ความสามารถในการทำกำไร (Profitability Ratios)

ความสามารถในการทำกำไร ในเชิงของการบริหาร ประกอบไปด้วย การเพิ่มรายได้ และการลดค่าใช้จ่าย ซึ่งยังสามารถคิดต่อไปได้ว่า
การเพิ่มรายได้ ประกอบไปด้วย 2 ส่วน ของการเพิ่มปริมาณ (Q) การขายหรือการให้บริการ และการเพิ่มราคาขาย (P)
สำหรับในส่วนของการลดค่าใช้จ่ายนั้น เป็นความสามารถเฉพาะของแต่ละธุรกิจ ในกรณีที่ธุรกิจไม่สามารถขยายได้
ทั้งปริมาณการขาย และเพิ่มราคา ทางเลือกในการลดค่าใช้จ่าย จึงเป็นทางเลือกที่ช่วยในการเพิ่มกำไรให้ธุรกิจ

การวิเคราะห์อัตราส่วนทางการเงิน เพื่อวิเคราะห์ความสามารถในการทำกำไร เป็นการวิเคราะห์งบกำไรขาดทุน
ซึ่งโดยปกติงบกำไรขาดทุนจะแบ่งออกเป็นแบบขั้นเดียว (Single Step) และแบบหลายขั้น (Multiple Steps)
โดยการวิเคราะห์ความสามารถในการทำกำไรนั้นจะเกี่ยวข้องกับการนำข้อมูลในงบกำไรขาดทุนมาใช้วิเคราะห์
โดยหากเป็นงบกำไรขาดทุนแบบหลายขั้นจะให้ข้อมูลได้มากกว่า

อัตรากำไรขั้นต้น (Gross Profit Margin : GPM) = ยอดขาย-ต้นทุนขาย/ยอดขาย บ่งบอกถึงความสามารถในการขายและการควบคุมต้นทุนขาย จะสังเกตุได้ว่าถ้ายอดขายเพิ่มขึ้น ต้นทุนขายลดลง ก็จะทำให้กำไรขั้นต้นเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นอัตรากำไรขั้นต้น จึงยิ่งมากยิ่งดี

อัตรากำไรจากการดำเนินงาน (Operating Profit Margin : OPM) = กำไรจากการดำเนินงาน/ยอดขาย กำไรจากดำเนินงาน คือ กำไรขั้นต้น หักด้วยค่าใช้จ่ายในการขายและบริหาร ความแตกต่างระหว่างอัตรากำไรขั้นต้น และอัตรากำไรจากการดำเนินงาน มาจากการควบคุมค่าใช้จ่ายในการขายและค่าใช้จ่ายในการบริหาร หากลดค่าใช้จ่ายในส่วนดังกล่าว ก็จะทำให้อัตรากำไรจากการดำเนินงาน ดีขึ้น

ความแตกต่างระหว่าง Operating Profit และ EBIT (Earnings Before Interests and Taxes) มีความสับสนในการใช้งานของตัวเลขทั้ง 2 ตัว ซึ่งคล้ายกัน แต่ไม่เหมือนกัน Operating Profit เป็นกำไรจากการดำเนินงาน ในขณะที่ EBIT มีการคำนึงถึงรายได้และค่าใช้จ่ายอื่นในธุรกิจด้วย
EBITDA Margin = EBITDA/ยอดขาย EBITDA คือ Earnings Before Interests Taxes Depreciation and Amortisation วิธีการคำนวนหา EBITDA สามารถทำได้โดยนำ EBIT มาบวกกลับด้วย ค่าเสื่อมราคา (Depreciation) และค่าตัดจำหน่าย (Amortization) การคำนวนหา EBITDA เพื่อเป็นตัวแทนของเงินสดจากการดำเนินงาน เนื่องจากมีการบวกกลับค่าใช้จ่ายที่ไม่ได้มีการจ่ายเป็นเงินสด (Non-cash items) ผลลัพธ์ของ EBITDA Margin ยิ่งมาก ยิ่งดี เป็นการแสดงถึงความสามารถในการทำกำไรที่มากขึ้นของธุรกิจ

อัตรากำไรสุทธิ (Net Profit Margin : NPM) = กำไรสุทธิ/ยอดขาย เป็นอัตราส่วนแสดงความสามารถในการทำกำไรสุทธิของธุรกิจในแต่ละรอบระยะเวลาบัญชี อัตราส่วนกำไรสุทธิยิ่งมาก ยิ่งบ่งบอกถึงความสามารถในการทำกำไรที่ดีของธุรกิจ